Nöfn á Grænmeti og Ávöxtum

Það getur verið flókið að vita hvað er öruggt fyrir gæludýrið að borða þegar þú veist ekkert hvað hlutirnir heita. Ég hef alltaf haft gaman að því að þýða hluti og auk þess hef ég einhverja reynslu á grænmeti þar sem ég vann í þeirri deild í matvöruveslun í lengri tíma. Á þessari síðu getur þú fengið að sjá ensk og íslensk heiti grænmetis, ávaxta og kryddjurta sem þú gætir haft gagn af því að þekkja. Sérstaklega þegar verið er að skoða erlendar síður.

Þessi listi hefur verið flokkaður eftir skyldleika að mestu leiti. Þegar verið er að skoða myndirnar, þá eru þær hópaðar saman: ávextir, ber, grænmeti, kryddjurtir og viltar jurtir

• Listar yfir ferskmeti eftir skyldleika
  • Ávextir
  • Grænmeti og Jurtir
  • Villtar Jurtir
• Listar yfir ferskmeti sem naggrísir mega (eða ekki) borða:
  • Grænmeti og Ávextir
  • Villtar jurtir
• Vissir þú að....

ATH! Listinn hér fyrir neðan er einungis nafna-listi! Hann segjir þér EKKI hvað er hættulegt eða gott fyrir naggrísi.

NOTICE! The list below is only names, it does not tell you if something is safe or dangerous for your pet to eat

Uppsetning: Íslensk heiti, Erlendt heiti (fræðiheiti)

Ýmsar stakar tegundir (sem eiga ekki beint heima í neinum hóp hér fyrir neðan)

• Bananar, Bananas
• Sólaldin, Papaya (Carica papaya)
• Fíkjur, Figs (Ficus carica)
• Ananas, Pineapple (Ananas comosus)
• Mangó, Mango (Mangifera indica)
• Vínber, Grapes (Vitis)
• Kíví, Kiwifruit/Chinese gooseberry (Actinidia Hayward)
• Lárpera, Avocado (Persea americana)

til yfir 7500 afbrigði af eplum

• Græn epli, Granny smith
• Raup epli, Red delicious
• Gul epli, Golden delicious

• Appelsínur, Sweet Orange (Citrus × sinensis)
• Blóðappelsína, Blood orange (Citrus × sinensis)
• Sítróna, Lemon (Citrus × limon)
• Límóna, Lime
• Mandarína, Mandarine orange (Citrus reticulata)
• Klementín (Citrus × clementina)
• Ugly (C. reticulata × C. maxima/paradisi)
• Tangerine (Citrus tangerina)
• Pomelo (Citrus maxima)
• Greip, Grapefruit (Citrus × paradisi)

citrus-slice.jpg

• Jarðaber, Strawberries (Fragaria) - oftast er það Fragaria × ananassa
• Brómber, Blackberries (Rubus)
• Hindber, Raspberries (Rubus)
• Perur, Pears (Pyrus)

brómber

hindber.jpg

Jarðarber

types of pears

• Stikilsber, Gooseberry (Ribes grossularia)
• Sólber, Blackcurrant (Ribes nigrum)
• Rifsber, Redcurrant (Ribes rubrum)

Rifsber

Sólber

Stikilsber

• Bláber, Blueberries
• Trönuber, Cranberries (Oxycoccus)
• Krækiber, Crowberry (Empetrum nigrum)

Krækiber

Trönuber

Nektarínur eru naktar Ferskur

• Plómur, Plums (P. prunus)
• Apríkósur, Apricot (P. armeniaca/brigantina/mandshurica/mume/sibirica)
• Pluot, Pluot/apriplum/plumcot (P. dasycarpa × cerasifera)
• Ferskjur, Peach (P. persica)
  • Nektarínur, Nectarines (P. persica nucipersica)
• Kirsuber, Sweet/Wild Cherries (P. avium)

aprikosur.jpg	ferskja.jpg	kirsuber.jpg	nectarine-peach-apricot.jpg	nektarina.jpg
ploma.jpg	stonefruit_cut.jpg

Vatnsmelónur eru í raun ekki skyldar öðrum melónum í þessum flokki

• Vatnsmelónur, Watermelon (Citrullus lanatus lanatus)
• Melónur, Muskmelons (Cucumis melo)
  • Kantalópa, Cantaloupe
  • Hunangsmelónur, Honeydew
  • Galía
  • Græn melóna, Santa Claus melon/Christmas melon

cantaloupe.jpg

melona-graen.png

melons.jpg

Watermelon

vatnsmelona2.jpg

Ýmsar stakar tegundir (sem eiga ekki beint heima í neinum hóp hér fyrir neðan)

• Spínat, Spinach (Spinacia oleracea)
• Aspas, Asparagus (Asparagus officinalis)
• Rabbabari, Rhubarb (Rheum rhabarbarum)
• Sæt Kartafla/Sætuhnúður , Sweet Potato (Ipomoea batatas)

• Blaðbeðja , Chard/Leaf beet
• Rauðbeður/Rauðrófur, Beetroot
• Sykurrófa, Sugar beet

• Ætiþistill, Artichoke (Cynara cardunculus scolymus)
• Cichorieae
  • Salat, Lettuce (Lactuca sativa)
    • Laufsalat, leaf lettuce/looseleaf
      • Grænt laufsalat, green leaf lettuce - t.d lambhaga, grand, eikarlauf… 
      • Rautt laufsalat, red leaf lettuce - t.d. Lollo Rosso
    • Höfuðsalöt, head lettuce
      • Smjörsalat, butterhead
      •  Jöklasalat , Crisphead/Iceberg
    • Romaine salat, Romaine/Cos lettuce
  • Endive salat, Curly endive (Cichorium endivia)
  • Kaffifífill/Sikoría, Common Chicory (Cichorium intybus)
    • Jólasalat, Witloof/Belgian Endive
    • Rautt salat/Radicchio salat, Radicchio
  • Túnfífill, Dandilion (Taraxacum officinale)

artichoke.jpg	endive_belgian-curly.jpg	endive_salat.jpg	jolasalat.png	radicchio.jpg
tunfifill.jpg

• Piparrót, Horseradish (Armoracia rusticana)
• Klettasalat, Rucola/Arugola (Eruca sativa)
• Kál (Brassica)
  •  Garðakál (Brassica oleracea)
    • Hvítkál (White Cabbage) 
    • Rauðkál (Red/Purple Cabbage
    • Blöðrukál, Savoy Cabbage
    • Rósakál, Brussel sprouts
    • Lausblaða kál, Collard Greens
      • Grænkál, Kale
    • Hnúðkál , Kohlrabi/German Turnip
    • Spergilkál, Broccoli
    • Blómkál, Cauliflower
    • Romanesco, Romanesco
  • Kínakál, Chinese Cabbage (Brassica rapa)
    • Kínakál, Chinese cabbage/Nappa (B. rapa pekinensis)
    • Salatkál/Blaðkál, Pak choi/Bok choy (B. rapa chinensis)
    • Spínatsalat (Mustard spinatch/Komatsuna (B. rapa perviridis)
    • Nýpa, Turnip (B. rapa rapa)
  • Sinnepskál, Mustard greens (Brassica juncea)
  • Repja, Rapeseed (Brassica napus)
    • Gulrófur, Rutabaga/Swedish Turnip/Swedes

Blómkál	graenkal.jpg	Gulrófa	hnudkal.jpg	hvitkal.jpg
kinakal.jpg	klettasalat.jpg			romanesco.jpg
Rósakál	savoy_cabbage.jpg	Spergilkál

• Gulrætur, Carrots
• Ætihvönn, Garden angelica/Wild celery
• Kóríander, Coriander/Cilantro
• Sólselja, Dill
• Fennikka, Fennel
• Kerfill, Chervil/French parsley (Anthriscus cerefolium)
• Sellerí, Celery (Apium graveolens dulce
  • Sellerí-rót, Celeriac (Apium graveolens rapaceum)
• Steinselja, Parsley (Petroselinum crispum)
  • Steinselju-rót, Root parsley (P. crispum tuberosum)
• Nípa/Pastínakk, Parsnip(Pastinaca sativa)

parsleyroot.jpg

parsnips.jpg

selleri.jpg

sellerirot.jpg

• Blæjuber, Cape Gooseberry (Physalis peruviana)
• Kartafla, Potato (Solanum tuberosum)
• Eggaldin, Eggplant (Solanum melongena)
• Tómatur, Tomato (Solanum lycopersicum)
• (Capsicum annuum) Það eru ótal afbrigði til af þessari tegund: stórir, litlir, sætir, súrir, sterkir, mildir
  • Papríka, Bell Pepper
  • Eldpipar, Chili Pepper
  • Jalapeno

• Grasker, Squash (Cucurbita)
  • hálfþroskuð grasker, Summer squash
    • Kúrbítur/Súkkubítur, Zucchini (Cucurbita pepo)
  • fullþroskuð grasker, Winter squash
    • Grasker, Pumkin (Cucurbita pepo)
    • Butternut grasker, Butternut squash (Cucurbita moschata)
• (Cucumis)
  • Agúrka, Cucumber (Cucumis sativus)
  • Melónur, Muskmelons (Cucumis melo)
    • Skoðið "melónur" á ávaxta listanum

• Steinselja, Parsley
• Basilíka, Basil
• Kóríander, Coriander/Cilantro
• Garðablóðberg/Timían, Thyme/Timjan
• Sólselja, Dill
• Bergmynta, Oregano
• Rósmarín, Rosemary
• Minta, Mynt
• Piparrót, Horseradish (Armoracia rusticana)
• Salvia, Sage
• Blóðberg, Mohter-of-Thyme/wild Thyme
• Hjartafró, Melissa

• Sóleyjarætt (Ranunculaceae)
  • Brennisóley, Meadow Buttercup (Ranunculus acris)
  • Hófsóley, Marsh Marigold (Caltha palustri)
• Netluætt (Urticaceae)
  • Brenninetla/Stórnetla, Stinging Nettle (Urtica dioica)
  • Smánetla, Burning/Common Nettle (Urtica urens)
• Körfublómaætt (Asteraceae)
  • Túnfífill, Dandilion (Taraxacum officinale)
  • Krossfífill, Groundsel (Senecio vulgaris)
  • Hóffífill, Coltsfoot (Tussilago farfara)
  • Íslandsfífill, Icelandic Hawkweed (Pilosella islandica)
• Súruætt (Polygonaceae)
  • Hundasúrur, Field Sorrel (Rumex acetosella)
  • Njóli, Northern Dock(Rumex longifolius)
  • Túnsúra, Garden Sorrel (Rumex acetosa)
  • Rabbabari/Tröllasúra, Rhubarb (Rheum rhabarbarum)
• Sveipjurtaætt (Apiaceae)
  • Vallhumall, Yarrow (Achillea millefolium)
  • Ætihvönn, Garden Angelica/Wild celery (Angelica archangelica)
  • Skógarkerfill, Cow Parsley (Anthriscus sylvestris)
  • Tröllahvönn, Giant Cow Parsley/Hogweed (Heracleum mantegazzianum)
  • Þistill, Creeping Thistle (Cirsium arvense)
• Plantain/Fleaworts (Plantago)
  • Kattartunga, Sea Plantain (Plantago maritima)
  • Græðisúra, Broadleaf Plantain (Plantago major)
• Sýkigras (Tofieldia pusilla)
• Alaskalúpína, Lupin (Lupinus nootkatensis)
• Næturfjóla/Kvöldstjarna, Winter Gilliflower (Hesperis matronalis)
• Hvítsmári, White clover (Trifolium repens)
• Haugarfi, Chickweed (Stellaria media)

brenninetla.jpg	graedisura.jpg	Haugarfi	kattartunga.jpg	Túnfífill
vallhumall.jpg	white-clover.jpg

brennisoley.jpg	hoffifill.jpg	hofsoley.jpg	krossfifill.jpg	lupina.jpg
rabbabari.jpg	smanettla.jpg	sykigras.jpg

Vissir þú að…

• Ávextir:
  • Flestir ávaxta-steinar innihalda cyanide-eitur í einhverju magni, þar á meðal úr eplum, perum, kirsuberjum, ferskum, plómum og skyldum ávöxtum. Alls ekki gefa gæludýrum ávaxta-steina.
  • Nektarína eru nakin afbrigði af ferskju, sami ávöxturinn að innan
  • Plómur er mjög fjölbreyttur hópur, það eru t.d. græn, gul, fjólublá og rauð afbrigði
  • Pluot er blendingur af plómum og apríkósum
  • Sveskjur þurrkaðar plómur, yfirleitt steinlaus afbrigði
  • Rúsínur þurrkuð vínber, yfirleitt steinlaus afbrigði
  • Gráfíkjur er sérstakt nafn fyrir þurrkaðar fíkjur
• Grænmeti og Jurtir:
  • „baby-carrots“ eru bara venjulegar Gulrætur skornar niður í minni bita
  • Laufblöðin af Rauðbeðju er hægt að nota eins og Blaðbeðju.
  • Steinseljurót og Nípa líta svo nákvæmlega eins út að þau eru oft talin sama grænmetið
  • Yam er rótarhnúður frá Afríku, en oft þegar fólk finnur „yam“ í búðum þá eru það í raun Sætar kartöflur
  • „Summer squash“ eru grasker sem eru uppskorin hálf-þroskuð, en „Winter squash“ eru full-þroskuð grasker
  • Rabarbari inniheldur svo mikið af oxalsýru að hún getur haft óæskileg áhrif á nýrnastarfsemi hjá fólki.
  • Papríka, Eldpipar og Jalapeno eru nokkrar af mörgum mismunandi ræktunar-afbrigðum af sömu tegundinni (Capsicum annuum)
• Villtar Jurtir:
  • Hvítsmárar geta framleitt blásýru þegar særðir, en vegna þess að frost skemmir þessi efni þá er minni hætta af þeim á norðurslóðum. Sauðfé virðist ekki greina blásýruna í hvítsmára en hún er hættuleg fyrir snigla.
  • Snerting við tröllahvönn að viðbættu sólarljósi veldur einskonar ofnæmi á skinni og myndast sársaukafullar blöðrur. Eftir að þær hjaðna situr eftir litarmunur á húðinni sem getur verið áberandi í mörg ár.
  • Krossfífill inniheldur efni sem geta valdið alvarlegum lifrarskemmdum og erlendis koma reglubundið upp dauðsföll hjá búpeningi af völdum hans.
  • Í blómskipan Hóffífils eru eiturefni sem geta valdið lifrarskemmdum hjá rottum.
  • Lúpínan myndar eiturefni sem valdið geta lömun hjá sauðfé. Eituráhrif lúpínutegunda geta komið fram sem erfðagallar hjá afkvæmum kúa og kinda.

Heimildir: Exótískir ávextir - Íslenskt grænmeti -Nitty Grits dictionary - Wikipedia - Eitraðar plöntur á Íslandi - Flóra Íslands