Ferskmeti: Hvað má ég gefa þeim?

Þessi síða er samansafn af upplýsingum um hvað naggrísir mega borða og næringargildi þess.

Flokkaður listi

Nánast daglega

Oft (2-4 á viku)

Stundum (1-2 á viku)

Sjaldan (1-2 á mánuði)

Nánast daglega er vegna þess að þú ættir að vera gefa þeim úrval af grænmeti svo þeir fái fjölbreyttari næringu.
Endilega skoðið nánari næringargildi á listunum neðar á síðunni. Ef þú kynnir þér næringuna í grænmetinu þá getur þú stuðlað að því að þeir fái það magn sem þeir þurfa án þess að þurfa gefa þeim C-vítamín í t.d. töflum eða dropum.
Passa samt upp á jafnvægið á magni C-vítamíns og Kalks í hverju grænmeti fyrir sig.
Hér er góð "reiknivél" (Excel skjal) frá Guinea Lynx til að reikna hlutföllin
ATH: Ávextir ættu að vera notað sem nammi. Það er að segja t.d 1-2 í viku í smáum skömmtum eins og 1/8 af epli, 1/4 af kíví, 1/8 af appelsínu, 1-2 vínber, 1 jarðarber, o.s.frv.

Þessar töflur hér fyrir neðan eru byggðar á upplýsingar frá Cavy Nutrition Charts

Grænmeti

Grænmeti	Ensk heiti	Athugasemdir
Endive, Belgískt/Jólasalat	Endive, Belgian/Witloof
Endive, Lausblaða/Frisse	Endive/Chicory, Curly
Endive, Rautt/Ítalskt Chicory	Radicchio
Gulrætur, litlar	Carrots, baby	1 biti daglega fyrir hvern grís er í lagi
Kúrbítur, með hýði	Zucchini, with skin
Papríka, græn	Peppers, bell, green
Papríka, gul	Peppers, bell, yellow
Salat, Romaine	Lettuce, romaine/cos
Salat, Smjörsalat	Lettuce, butterhead
Salat, lausblaða grænt	Lettuce, green leaf
Salat, lausblaða rautt	Lettuce, red leaf
Sætar kartöflur, laufblöðin	Sweet Potato leaves
Tómatar, kirsuberja	Tomatoes, cherry	1-2 daglega á hvern grís er í lagi
Agúrka, með hýði	Cucumber, with peel
Baunir, strengja	Beans, snap, green	Gefið aðeins hverjum grís 1-2 belgi
Baunir, í belg	Peas, edible-podded	1-2 belgir á hvern grís
Blöðrukál	Cabbage, Savoy	Veldur gasi, gefið sparlega
Grasker, sumars	Squash, summer, all
Grasker, vetrar	Squash, winter, all
Hvítkál	Cabbage, green	Veldur gasi, gefið sparlega
Jam-rótarhnúður	Yam
Karsi	Gardencress
Klettasalat	Arugula/Rucola
Papríka, rauð	Peppers, bell, red	Hátt sykurmagn
Rauðkál	Cabbage, red	Veldur gasi, gefið sparlega
Sellerí	Celery	Skerið í bita og fjarlægjið strengi
Spergilkál, laufblöðin	Broccoli leaves	Mjög hátt magn af A vítamíni, gefið sparlega
Tómatar, rauðir/þroskaðir	Tomatoes, red, ripe
Ætiþistill	Artichoke
Aspas	Asparagus
Blaðbeðja, hvít/silfur	Chard, Swiss (Silverbeet)	Mjög hátt magn af Oxalsýru
Blaðkál/Salatkál	Collard Greens	Mjög hátt magn af Kalki, A- og Oxalsýru, gefið aðeins í litlu magni
Blómkál	Cauliflower	Veldur gasi, gefið sparlega
Grasker, hrátt	Pumpkin, raw	Ekki gefa þeim fræin
Grænkál	Kale	Mjög hátt magn af A vítamíni, gefið sparlega
Kínakál	Cabbage, pak-choi	Veldur gasi, gefið sparlega
Maís, heill	Corn on the cob	Hýðið af því má gefa þeim daglega
Nýpa, laufblöðin	Turnip greens
Nýpur	Turnips	Hátt magn af sykri og Oxalsýru
Rauðbeður/Rauðrófur	Beets
Rósakál	Brussels Sprouts	Veldur gasi, gefið sparlega
Sinnepskál	Mustard greens
Spergilkál	Broccoli	Veldur gasi, gefið sparlega
Spínat	Spinach	Mjög hátt magn af A vítamíni og Oxalsýru
Vatnakarsi	Watercress
Radísur, mildar	Radishes, mild	Hátt magn af Oxalsýru
Rauðbeðurs-blöð	Beet Greens (leaves)	Hátt magn af Kalki, A vítamíni og Oxalsýru
Sæt kartafla /Sætuhnúður	Sweet Potato	Hátt magn af sykri, A vítamíni og Oxalsýru

Ávextir

Ávöxtur	Ensk heiti	Athugasemdir
Hindber	Raspberries
Jarðarber	Strawberries
Stikilsber	Gooseberries	Fínt í smáum skömmtum
	Crabapple/Wild apple
Appelsínubörkur	Orange peel
Bláber	Blueberries
Brómber	Blackberries
Kirsuber, sæt	Cherries, sweet	Fjarlægjið steininn fyrst
Trönuber, fersk	Cranberries
Vínber	Grapes	Rauð eða Græn, án fræja
Ananas, ferskur	Pineapple, raw	Hátt sykurmagn
Appelsínur	Oranges	Hátt sykurmagn
Apríkósa	Apricot
Epli, með hýði	Apples, with skin	Mjög hátt sykurmagn
Ferskja	Peach	Hátt sykurmagn
Fíkjur, ferskar (1stk)	Figs, raw	Mjög hátt sykurmagn
Kíví	Kiwifruit	Hátt sykurmagn
Mangó	Mango	Mjög hátt sykurmagn
Melóna, Hunangs	Melon, Honeydew	Hátt sykurmagn
Melóna, Kantalópa	Melon, Cantaloupe	Hátt sykurmagn
Melóna, Vatns	Watermelon	Skinnið er ætilegt
Pera	Pear	Hátt sykurmagn
Pera, Austurlensk	Pear, Asian	Hátt sykurmagn
Plóma	Plum	Hátt sykurmagn
Sólaldin	Papaya
Banani	Banana	Veldur hægðartregðu (ekki ástandið), Gefið í mjög litlu magni

Grænmeti/Ávextir sem þú ættir að hafa í huga, hvort sem það er á listanum eða ekki.
- Jöklasalat/Iceberg: Vegna þess hversu næringarlítið það er miðað við magn þá er ekki ráðlegt að gefa naggrísunum það. Í miklu magni getur það valdið mjúkum/blautum hægðum og næringarskorti
- Forðist/Takmarkið allt kál (Brassica) í mataræðinu. Það getur valdið gasi („bloat“) og inniheldur oft mikið af kalki
- EKKI gefa naggrísum lauk eða neitt sem vex upp af lauk (t.d. graslaukur, páskaliljur, túlípanar)
- Fjarlægjið alla ávaxtasteina vegna þess að flestir innihalda Cyanide-eitur í einhverju magni.
- Ekki vera gefa naggrísum ávexti eða grænmeti sem eru þurrkuð, elduð eða niðursoðin, það hefur ekki þá næringu sem þeir þurfa og innihalda yfirleitt viðbætt efni (t.d. sykur og rotvarnarefni)

Krydd og aðrar jurtir

Jurt	Ensk heiti	Athugasemdir - ▾
Kóríander	Cilantro
Steinselja	Parsley
Túnfífill, laufblöðin	Dandelion greens	Blómin og rætur eru einnig ætar
Basilíka	Basil
Garðablóðberg/Timjan	Thyme
Sólselja	Dill

Nánari upplýsingar um næringargildi

Hér fyrir neðan eru nánari upplýsingar um næringargildi á helsta grænmetinu og ávöxtum sem eru í boði, töflunar fann ég á ensku á Guinea Lynx. Endilega skoðið þá síðu, hún er full af ítarlegum upplýsingum um heilsu naggrísa

C-vítamín í grænmeti/ávöxtum
Kalk í grænmeti/ávöxtum
Oxalsýra í grænmeti

C-vítamín

C vítamín (eða „Askorbínsýra) er vatnsleysanlegt og brotnar fljótt niður svo grænmeti og ávextir innihalda minna magn en taflan sýnir eftir því sem líður frá uppskeru.
Naggrísir framleiða ekki eigið C vítamín, alveg eins og við, og þurfa þess vegna að fá það í gegnum matinn. Skortur á C vítamíni getur haft alvarlegar afleiðingar og getur þróast hratt (á nokkrum vikum).
Naggrísir sem eru ungir, veikir, óléttir eða nýbúnir að eignast unga þurfa auka skammt af C-vítamíni.

Magn af C-vítamín í 100gr skömmtum af Grænmeti

190.0 mg -- Papríka, rauð (Red Pepper)
133.0 mg -- Steinselja (Parsley)
130.0 mg -- Sinneps Spínat (Mustard Spinach/Komatsuna)
120.0 mg -- Grænkál (Kale)
93.2 mg -- Spergilkál (Broccoli)
89.3 mg -- Papríka, græn (Green Pepper)
85.0 mg -- Rósakál (Brussels Sprouts)
85.0 mg -- Sólselja (Dill Weed)
80.0 mg -- (Goosefoot/Lambs quarters)
70.0 mg -- Sinneps kál (Mustard Greens)
62.0 mg -- Hnúðkál (Kohlrabi)
60.0 mg -- Nýpa, laufblöðin (Turnip Greens)
46.4 mg -- Blómkál (Cauliflower)
45.0 mg -- Kínakál (Chinese Cabbage/pak-choi)
43.0 mg -- Vatnakarsi (Watercress)
35.3 mg -- Blaðkál (Collards)
35.0 mg -- Túnfífill, laufblöðin (Dandelion Greens)
32.2 mg -- Hvítkál (Cabbage)
30.0 mg -- Blaðbelja (Swiss Chard)
30.0 mg -- Rauðbeljublöð (Beet Greens)
28.1 mg -- Spínat (Spinach)
27.0 mg -- Kóríander (Cilantro)
25.0 mg -- Gulrófa (Rutabaga)
24.0 mg -- Salat, Romaine (Lettuce, Romaine)
24.0 mg -- Endive laufsalöt (Chicory Greens)
22.7 mg -- Sætar kartöflur/Sætuhnúður (Sweet Potato)
21.1 mg -- (Okra)
21.0 mg -- Nýpa (Turnip)
21.0 mg -- Súpugull/Portúlakki (Purslane)
19.1 mg -- Tómatur (Tomato)
18.0 mg -- Laufsalöt (Lettuce, LooseLeaf)
17.0 mg -- Steinseljurót/Nípa (Parsnips)
16.3 mg -- Grænar baunir (Green Beans)
14.8 mg -- Grasker, sumar (Squash, summer)
13.2 mg -- Aspas (Asparagus)
12.3 mg -- Grasker, vetrar (Squash, winter)
11.0 mg -- Sætar kartöflur, laufblöðin (Sweet Potato Leaves)
9.3 mg – Gulrætur (Carrots)
9.0 mg – Grasker (Pumpkin)
8.4 mg -- Litlar Gulrætur (Baby Carrots)

8.2 mg -- Alfalfa spírur (Alfalfa sprouts)
8.0 mg -- Smjörsalat (Lettuce, Butterhead)
7.0 mg -- Sellerí (Celery)
6.8 mg -- Maís, hvítur (White Corn)
6.5 mg -- Frisse Endive-salat (Curly Endive)
5.3 mg -- Agúrka með skinni (Cucumber)
4.9 mg -- Rauðbeður/Rauðrófur (Beets)
2.8 mg -- Jólasalat/Belgískt Endive (Witloof Chicory)

C-vítamín í 100gr skömmtum af Ávöxtum

98.0 mg -- Kíví (Kiwifruit)
61.8 mg -- Sólaldin (Papaya)
56.7 mg -- Jarðarber (Strawberries)
53.2 mg -- Appelsína (Orange)
53.0 mg -- Sítróna án hýðis (Lemon, peeled)
42.2 mg -- Melóna, Kantalópa (Cantaloupe)
38.1 mg -- Greip, bleikt/rautt (Grapefruit)
33.3 mg -- Greip, hvítt (Grapefruit)
30.8 mg -- Mandarína/Klementína (Tangerine)
29.1 mg -- Límóna (Lime)
27.7 mg -- Mango
24.8 mg -- Melóna, Hunangs (Honeydew)
21.0 mg -- Brómber (Blackberries)
16.0 mg -- (Casaba Melon)
15.4 mg -- Ananas (Pineapple)
13.5 mg -- Trönuber (Cranberries)
13.0 mg -- Bláber (Blueberries)
10.8 mg -- Vínber (Grapes)
10.0 mg -- Apríkósur (Apricots)
9.6 mg -- Hindber (Raspberries)
9.6 mg -- Melóna, Vatns (Watermelon)
9.5 mg -- Plómur (Plum)
9.1 mg -- Bananar
7.5 mg -- Kaki (Kaki/Asian Persimmon/Sharon fruit)
7.0 mg -- Kirsuber, sæt (Wild/Sweet Cherries)
6.6 mg -- Ferskja (Peach)
5.7 mg -- Epli með hýði (Apple)
5.4 mg -- Nektarína (Nectarine/Naked peach)
4.0 mg – Perur (Pear)
3.3 mg -- Rúsínur (Raisins)

Kalk (Calcium)

Kalk er mikilvægt góðri heilsu. En sumir naggrísir eru líklegir til þess að fá nýrnasteina og gagnast að því að vera á kalk-litlu mataræði. Ef naggrísinn er að fá of mikið kalk úr mataræðinu þá mun hlandið á þeim verða hvítt, sem skilur eftir sig áberandi kalk-bletti ef þú ert að nota flísefni sem yfirlag í búrinu.

Magn af kalki í 100gr skömmtum - Grænmeti

309 mg -- (Goosefoot/Lambs quarters)
210 mg -- Sinneps Spínat (Mustard Spinach/Komatsuna)
208 mg -- Sólselja (Dill Weed)
190 mg -- Nýpa, laufblöðin (Turnip Greens)
187 mg -- Túnfífill, laufblöðin (Dandelion Greens)
145 mg -- Blaðkál (Collards)
138 mg – Steinselja (Parsley)
135 mg -- Grænkál (Kale)
120 mg -- Vatnakarsi (Watercress)
119 mg -- Laufblöð Rauðbeðurs/Rauðrófu (Beet Greens)
105 mg -- Kínakál (Chinese Cabbage/pak-choi)
103 mg -- Sinneps kál (Mustard Greens)
100 mg -- Endive laufsalöt (Chicory Greens)
99 mg -- Spínat (Spinach)
81 mg -- (Okra)
68 mg -- Lausblaða salöt (Lettuce, LooseLeaf)
67 mg -- Kóríander (Cilantro)
65 mg -- Súpugull/Portúlakki (Purslane)
52 mg -- Frisse Endive-salat (Curly Endive)
51 mg -- Blaðbeðja (Swiss Chard)
48 mg -- Spergilkál (Broccoli)
47 mg -- Hvítkál (Cabbage)
47 mg -- Gulrófa (Rutabaga)
42 mg -- Rósakál (Brussels Sprouts)
40 mg -- Sellerí (Celery)
37 mg -- Sætar kartöflur, laufblöðin (Sweet Potato Leaves)
37 mg -- Grænar baunir (Green Beans)
36 mg -- Romaine salat (Lettuce, Romaine)
36 mg -- Steinseljurót/Nípa (Parsnips)
32 mg -- Salat, Smjörsalat (Lettuce, Butterhead)
32 mg -- Alfalfa spírur (Alfalfa Sprouts)
31 mg -- Grasker, vetrar afbrigði (Squash, winter varieties)
30 mg -- Nýpur (Turnip)
27 mg -- Gulrætur (Carrots)
24 mg -- Hnúðkál (Kohlrabi)
23 mg -- Litlar Gulrætur (Baby Carrots)
22 mg -- Sætar kartöflur/Sætuhnúður (Sweet Potato)
22 mg -- Blómkál (Cauliflower)
21 mg -- Aspas (Asparagus)
21 mg -- Grasker (Pumpkin)
20 mg -- Grasker, sumar afbrigði (Squash, summer varieties)

19 mg -- Jólasalat/Belgískt Endive (Witloof Chicory)
16 mg -- Rauðbeður/Rauðrófa (Beets)
14 mg -- Agúrka með hýði (Cucumber)
9 mg -- Rauð Papríka (Red Pepper)
9 mg -- Græn Papríka (Green Pepper)
5 mg -- Tómatur (Tomato)
2 mg -- Maís, hvítur (White Corn)

Kalk í 100gr skömmtum - Ávextir

49 mg -- Rúsínur (Raisins)
40 mg -- Appelsína (Orange)
33 mg -- Límóna (Lime)
32 mg -- Brómber (Blackberries)
26 mg -- Kíví (Kiwifruit)
26 mg -- Sítrona án hýðis (Lemon)
24 mg -- Sólaldin (Papaya)
22 mg -- Hindber (Raspberries)
15 mg -- Kirsuber (Cherries)
14 mg -- Jarðarber (Strawberries)
14 mg -- Mandarína/Klementína (Tangerine)
14 mg -- Apríkósa (Apricots)
12 mg -- Greip, hvítt (Grapefruit)
11 mg -- Greip, rautt/bleikt (Grapefruit)
11 mg -- Pera (Pear)
11 mg -- Melóna, Kantalópa (Cantaloupe)
11 mg -- Vínber (Grapes)
10 mg -- Mango
8 mg -- Melóna, Vatns (Watermelon)
8 mg -- Kaki (Kaki/Asian Persimmon/Sharon fruit)
7 mg -- Ananas (Pineapple)
7 mg -- Epli með hýði (Apple)
7 mg -- Trönuber (Cranberries)
6 mg -- Bananar
6 mg -- Melóna, Hunangs (Honeydew)
6 mg -- Bláber (Blueberries)
5 mg -- (Casaba Melon)
5 mg -- Nektarína (Nectarine/Naked Peach)
5 mg – Ferskja (Peach)
4 mg -- Plómur (Plum)

Oxalsýra

Í miklu magni getur hún verið haft slæm áhrif á nýrun þar sem hún bindur sig við kalk og myndar þannig nýrnasteina. Hún getur einnig valdið sársauka í liðamótum af svipuðum ástæðum.

Oxalsýra í 100gr skömmtum - Grænmeti

1.70 g -- Steinselja (Parsley)
1.31 g -- Súpugull/Portúlakki (Purslane)
0.97 g -- Spínat (Spinach)
0.61 g -- Laufblöð Blaðbeðju/Rauðbeðurs (Beet leaves)
0.50 g -- Gulrætur (Carrot)
0.45 g -- Blaðkál/Salatkál (Collards)
0.36 g -- Strengjabaunir (Beans, snap)
0.36 g -- Rósakál (Brussels sprouts)
0.33 g -- Salat (Lettuce)
0.31 g -- Vatnakarsi (Watercress)
0.24 g -- Sæt kartafla (Sweet potato)
0.21 g -- Nýpa (Turnip)
0.21 g -- Endive (Chicory)
0.19 g -- Spergilkál (Broccoli)
0.19 g -- Sellerí (Celery)
0.19 g -- Eggaldin (Eggplant)
0.15 g -- Blómkál (Cauliflower)
0.13 g -- Aspas (Asparagus)
0.11 g -- Endive laufsalöt (Endive, Escarole)
0.10 g -- Hvítkál (Cabbage)
0.05 g -- (Okra)
0.05 g -- Tómatur (Tomato)
0.05 g -- Baunir (Pea)
0.05 g -- Nýpa, laufblöðin (Turnip greens)
0.04 g -- Steinseljurót/Nípa (Parsnip)
0.04 g -- Papríka (Pepper)
0.03 g -- Gulrófa (Rutabaga)
0.02 g -- Grasker (Squash)
0.02 g -- Agúrkur (Cucumbers)
0.02 g -- Grænkál (Kale)
0.01 g -- Kóríander (Coriander)
0.01 g -- Maís (Sweet Corn)

Efnisyfirlit